De warmtebuffer na ontmanteling

vandaag, 09:56

Ties Keyzer

redacteur Nieuwsuur

Marijn Duintjer Tebbens

verslaggever

Ties Keyzer

redacteur Nieuwsuur

Marijn Duintjer Tebbens

verslaggever

Zo’n vijftien gemeenten zijn per brief gewaarschuwd over de risico’s van zogeheten warmtebuffers. Dat zijn ondergrondse bakken met duizenden liters verwarmd water dat huizen en bedrijven verwarmt. Twee van deze buffers zijn kort na elkaar ingezakt.

Ruut Schalij is projectleider van energiecoöperatie Energiek Nagele. "In het grasveld zat een grote scheur. We hebben er meteen hekken omheen geplaatst, zodat er geen kinderen van het naastgelegen kinderdagverblijf in zouden kunnen vallen."

Nagele, ooit modeldorp voor het Nieuwe Bouwen, geldt nu als proeftuin voor de energietransitie. Al in 2028 wil de gemeente volledig energieneutraal zijn. De warmtebuffer moest daar als pilotproject bij helpen. In de zomer verwarmen zonnecollectoren het water in de ondergrondse opslag tot ruim zestig graden, om hier in de winter huizen en een kinderdagverblijf mee te verwarmen.

Waarschuwen

Tot eind deze zomer. Want de inzakking is zo ernstig dat reparatie geen optie meer is. De gemeente Noordoostpolder, waar Nagele onder valt, stelt ingenieursbureau Sinko aan om samen met TNO onafhankelijk onderzoek te doen naar de oorzaak van de inzakking.

Daaruit blijkt dat het bedrijf dat de buffer plaatste, voor de draagconstructie materialen heeft gebruikt die niet bestand zijn tegen langdurige blootstelling aan heet water. "Als je enige kennis hebt van constructies, weet je dat", zegt Sinko-onderzoeker Marcel Keus.

Het ingenieursbureau publiceerde de bevindingen vorige maand. Voor burgemeester Roger de Groot van de gemeente Noordoostpolder zijn de conclusies reden om zijn ambtsgenoten bij de andere zestien gemeenten te waarschuwen. In die gemeenten heeft hetzelfde bedrijf de reservoirs aangelegd. Sommige liggen onder schoolpleinen, speeltuinen en trapveldjes.

Zo ziet een warmtebuffer eruit:

0:40

Bij een warmtebuffer kan niet veel foutgaan, zei de bedenker in 2021

Sinko is dan inmiddels ook aangesteld door de gemeente Zundert. In Wernhout, deel van die gemeente, is de wateropslag die de lokale voetbalvereniging en sporthal moet verwarmen, eveneens ingezakt. Recht voor een van de voetbaldoeltjes in een voetbalkooi ontstond een kuil van enkele vierkante meters, inmiddels afgezet door de gemeente.

Dat onderzoek is nog niet openbaar, maar Sinko-onderzoeker Marcel Keus zegt dat "ook hier is gewerkt met kunststof verbindingen die broos worden als ze te lang in contact staan met water dat opwarmt en weer afkoelt. En in de aluminium buizen van de constructie is gezaagd. Dat maakt ze kwetsbaar voor corrosie".

Ook in Wernhout zakte een warmtebuffer in

Het Brabantse bedrijf HoCoSto (HotColdStorage) dat de buffers aanlegde, erkent dat er verkeerd materiaal is gebruikt. "Maar in Nagele is het bassin met te veel water gevuld. Dat was de aanleiding voor de inzakking", zegt CEO Siebe Geerts op basis van eigen onderzoek.

"De slager keurt zijn eigen vlees", vindt Keus. "Feit blijft dat het bedrijf heeft gewerkt met materialen en constructietechnieken die niet langdurig bestand zijn tegen heet water." Hij vreest dan ook dat er meer buffers kunnen instorten.

Geerts zegt dat zijn bedrijf nu alle aangelegde buffers onderzoekt. Dat moet bewijzen dat de inzakkingen in Nagele en Wernhout op zichzelf staan en andere gemeenten niets te vrezen hebben, zegt hij.

Maatregelen

Uit een rondgang van Nieuwsuur blijkt dat de gemeenten Utrecht, Soest, Vlieland en Veenendaal ook buffers hebben afgezet. Maar Utrecht, waar het waterreservoir een middelbare school verwarmt, heeft de hekken na een controle door HoCoSto ook weer weggehaald.

Gemeenten moeten voor het verlenen van een vergunning de veiligheid van geplande bouwprojecten toetsen. In het geval van zowel Nagele als Wernhout ontbraken berekeningen over de draagkracht van de ondergrondse constructie.

Toch blijven experimentele pilotprojecten belangrijk voor de energietransitie, zegt René van Amersfoort, wethouder in de gemeente Noordoostpolder. "Het zou doodzonde zijn als dit soort incidenten ervoor zorgen dat we stoppen met innoveren." Sinko-onderzoeker Keus: "Eens, maar dat betekent niet dat we moeten stoppen met nadenken over basale dingen, zoals welk materiaal je gebruikt."

• VN: ergste scenario’s opwarming uit beeld, maar klimaatdoelen Parijs ook

• Zuinige reacties op uitkomst klimaattop: ‘Veel te slappe afspraken’

• ‘Nieuw kabinet moet nu keuzes maken als we onze welvaart willen behouden’

• Nieuwsuur

• Binnenland

• dinsdag 4 november, 11:09Crisisoefening voor ‘waterbom’ bij Utrecht: ‘We weten dat het kan gebeuren’

• woensdag 19 november, 10:50’Roulette’ met belastinggeld: ondanks 80 bezwaren bouwt deze gemeente door

• maandag 17 november, 18:26Onrust over nieuwe hoogspanningslijn in Noord-Holland: ‘Het is verschrikkelijk’

• woensdag 12 november, 17:56’Moerdijkers moeten ruimhartig worden gecompenseerd én nieuw dorp krijgen’