De eerste verhuisdozen staan al klaar. De spullen uit de kamer op zolder, die ingericht was als herdenkingsplek voor hun oudste zoon Cézary, zijn al ingepakt.

Het grote schilderij in de woonkamer hangt nog op zijn plek. Net als de urn en de speciaal opgeknapte gitaar die in de kamer staan. Het zijn dierbare herinneringen aan hun overleden zoon Cézary.

Het schilderij van Cézary dat prominent in de woonkamer hangt. © Rob Voss

Daarom hebben ze een speciale plek in het huis van vader Freddie en moeder Henriët van der Veen. „We gaan in het nieuwe huis ook weer een mooie plek zoeken.”

Nu sluit de familie een hoofdstuk van 25 jaar in Nieuwleusen af. Eindelijk een nieuwe start, zo hopen ze.

Pijnlijke herinneringen

Het is het huis waar ze hun kinderen Cézary en Sven zagen opgroeien. Waar zo veel mooie herinneringen liggen. De gezellige avonden die hun twee zoons hadden in de garage, waar ze altijd samen met hun vrienden welkom waren. De plek waar Cézary zo vaak oefende met zijn band.

Maar ook de plek waar zoveel pijnlijke herinneringen liggen en waar de familie de laatste jaren met gemengde gevoelens woont.

Hoe dat komt? Daarvoor moeten we terug naar de fatale dag op 14 juli 2019.

Vlammen slaan uit het dak

Snel springt Freddy van der Veen die dag uit bed. Het is 5.00 uur ’s ochtends en hij is wakker geschrokken. Er staan mensen onderaan de trap te schreeuwen. Ze proberen met man en macht iedereen in huis wakker te krijgen. De vlammen slaan inmiddels uit het dak van hun woning in Nieuwleusen.

Hij grijpt snel wat kleren en gaat op zoek naar de oorsprong van de brand. Eerst naar de hal beneden. Daar is niets. In de woonkamer, keuken en garage ook niet.

Totdat hij het doorheeft: op zolder, waar zijn twee zoons liggen te slapen, is het helemaal mis.

Op zolder van het huis in Nieuwleusen was het helemaal mis. © Alex Mulder

De ultieme reddingspoging

Hij rent de trap op, wil zijn zoons redden. Tot twee keer toe probeert hij op de bovenste verdieping te komen. Maar het lukt niet. „Het was echt veel te warm en er was zo veel rook.”

Ondertussen is zijn vrouw Henriët ook wakker. Samen gaan ze naar buiten.

„Geloof me, het laatste wat je wil, is weggaan bij je kinderen. Op het moment dat je buiten staat en je realiseert dat je twee kinderen nog binnen liggen, wil je het liefst dat je zelf ook gewoon in bed was blijven liggen”, vertelt ze, terwijl ze in huilen uitbarst.

Al zes jaar lang in een nachtmerrie

Vanaf dat moment leeft de familie in een nachtmerrie. Al zes jaar lang. De herinneringen blijven pijnlijk, elke dag opnieuw.

Hun oudste zoon Cézary (22) wordt even later die bewuste dag levenloos in zijn bed aangetroffen. Gestorven aan koolmonoxidevergiftiging. Tijd om te rouwen? Die was er niet.

Want door alles wat er daarna nog gebeurde, werd de pijn alleen maar groter.

Speculaties op straat

Eerst nog even terug naar die dag. Terwijl het lichaam van Cézary al snel is gevonden, is van zoon Sven (16) geen spoor te bekennen. Het hele huis wordt overhoop gehaald door de brandweer.

„Ze weten niet waar iemand heen gaat bij een brand. Hij had overal weggekropen kunnen zijn, uit paniek. Ze hebben meerdere keren het hele huis uitgekamd.”

Freddy en Henriët herinneren zich dat wordt gespeculeerd dat het mogelijk is dat er na een brand geen resten van een lichaam worden gevonden. „Het is verschrikkelijk dat mensen zo tegen je praten op zo’n moment”, vindt Henriët.

Een paar uur later komt het verlossende bericht: Sven leeft nog.

Direct naar het politiebureau

Verward en met roetvegen op zijn gezicht komt hij bij het politielint aanlopen. Hij moet direct met agenten mee naar het politiebureau. Henriët: „Ik snap best dat hij de schijn tegen had, maar hoe met hem is omgegaan, vind ik schandalig.”

De politie pakte gelijk groot uit met het onderzoek ter plekke. © Alex Mulder

Roddels in het dorp

Dat is precies de reden waarom Freddy en Henriët hun verhaal willen vertellen, voordat ze het hoofdstuk proberen af te sluiten. Voor zover dat ooit kan. Er zijn volgens hen zo veel onwaarheden verspreid en zo veel roddels rondgegaan, dat het tijd wordt dat het echte verhaal naar buiten komt.

„Staan we op een feestje om gewoon eens een keer een leuke avond te hebben en dan spreken mensen ons aan met allerlei vragen”, vertelt Henriët.

„Bijvoorbeeld over hoe onze zoon nou eigenlijk precies is overleden en welke rol onze andere zoon daar in zou hebben gehad. Het is bizar wat mensen doen en zeggen. Ook over dat wij als gezin al eerder met politie in aanraking zouden zijn gekomen, terwijl dat niet zo is.”

„De hele kwestie heeft ons vriendschappen en familiebanden gekost. Het wordt ons onmogelijk gemaakt ons leven weer op te pakken. Mensen zijn zo nieuwsgierig.”

Want wat is er precies gebeurd?

Veel pijn door politie en justitie

Henriët kan niet ophouden met praten als ze eenmaal begint over de traumatische gebeurtenis. Uren kan ze erover vertellen. In haar ogen zijn er fouten gemaakt door politie en justitie.

Freddy luistert rustig en vult haar af en toe aan. Ze vinden dat de vele roddels in het dorp, over de schuld van hun jongste zoon Sven, veroorzaakt zijn doordat de politie al snel in de media riep dat er sprake was van brandstichting.

Geen tijd om te rouwen

Tijd om op een goede manier afscheid van Cézary te nemen, was er in hun ogen niet.

Zo misten Henriët en Freddy het moment dat zijn lichaam uit het huis werd gehaald, omdat ze op de dag van de brand naar Sven moesten op het politiebureau, waar hij de hele dag was verhoord. „Pas ’s avonds mochten we hem ophalen. Toen moesten we hem vertellen dat zijn broer was overleden.”

Sven werd die avond naar huis gestuurd met de belofte dat het gezin met rust gelaten zou worden.

Niets was minder waar.

Lichaam in beslag genomen

Een paar dagen later zat de familie in de auto, op het punt om te vertrekken bij de aula. De kist was net gesloten.

„Toen werd ineens op het raam geklopt door rechercheurs met de mededeling dat ze onze zoon mee zouden nemen. Ik vroeg nog: welke? Namen ze dus het lichaam van Cézary in beslag om de doodsoorzaak nog eens goed te onderzoeken. Er kwam niets anders uit dan wat we al wisten. Maar ik moet ze nageven: ze hebben wel gezorgd dat de uitvaart kon doorgaan zoals gepland.”

Tunnelvisie

In de weken na de uitvaart werd het allemaal nog erger. Sven werd opgepakt en in de gevangenis gezet. „In onze ogen was het complete tunnelvisie, vanaf het eerste moment”, zegt Freddy.

Na twee weken kwam Sven vrij, maar de verdenking bleef. Er waren namelijk drie brandhaarden gevonden in huis. Een op de slaapkamer van Sven, een beneden bij een tafeltje en een in een schaal met chocolaatjes.

„Het hele huis is overhoop gehaald. De brandweermensen zijn er vaak langsgelopen. Een grote chaos, er is allerlei brandend materiaal naar beneden gekomen. Dat kan daar zijn terechtgekomen. En die schaal met chocolaatjes? Het huis is tussendoor vrijgegeven geweest, er kunnen allerlei redenen zijn geweest hoe dat is gegaan.”

‌

Motief bij Sven

De rechercheurs zagen een motief bij Sven. Hij was de avond voor de brand op stap geweest, voor het eerst naar Zaal Dijk. Hij kwam laat thuis en wilde nog frituren met vrienden, maar dat mocht niet van Freddy. „Er was geen ruzie, hij is uiteindelijk gewoon naar bed gegaan en gaan slapen”, vertelt Freddy.

Alles werd op alles gezet om het onderzoek compleet te krijgen. Familie en vrienden raakten betrokken bij het onderzoek en Freddy en Henriët werden afgeluisterd vanuit hun auto.

„Er zijn door sommige mensen echt heel vervelende dingen gezegd. Mensen die ons niet geloofden, die dachten dat we er meer van wisten. Dat soort mensen hoeven we niet in ons leven, daar hebben we dus ook geen contact meer mee”, vertelt Henriët.

Pas na tweeënhalf jaar duidelijkheid

Pas tweeënhalf jaar later kwam er definitieve duidelijkheid: Sven is vrijgesproken. Er is nooit vastgesteld wat nou de precieze oorzaak was van de brand. Er is geen bewijs voor brandstichting.

„Sven had zo veel elektrische apparaten op zijn kamer, we denken dat daar iets is misgegaan. Hij heeft ergens bij zijn bureau ook vuur gezien toen hij vluchtte. Verder weet hij niets meer. Het is voor hem ook heel frustrerend dat hij zijn broer niet heeft wakker gemaakt, daar zit hij enorm mee.”

Sinds die vrijspraak kan de familie het leven weer langzaam oppakken.

Freddy en Henriët zijn blij dat het goed gaat met hun zoon Sven. © Rob Voss

Sven in Japan

Dat lukt stap voor stap bij Freddy en Henriët. Zij wisselde van baan, koos voor minder intensief werk in de bedrijfshoreca in plaats van werken in de zorg. Hij vindt juist veel afleiding in zijn werk als internationaal vrachtwagenchauffeur. Het herstel na het trauma gaat met vallen en opstaan.

Een schadevergoeding eisen voor het leed? In dat juridische getouwtrek heeft de familie geen zin meer. Ze steken hun energie liever in positieve dingen.

Ze zijn apetrots op Sven, dat is aan alles te merken. Een grote glimlach verschijnt door de tranen van Henriët heen. Ze vertelt over zijn afwezigheid. Hij gaat de verhuizing niet van dichtbij meemaken. Hij is al vertrokken. Naar Japan.

„Als de advocaten van toen Sven nu weer zouden zien, zouden ze hem niet herkennen. Hij is zo veranderd, zo losgekomen. Dat is alleen maar mooi. Hij heeft zijn opleiding tot creatief houtbewerker helemaal afgerond en het gaat goed met hem.”

Fijne vrienden rondom Sven

Eigenlijk wilde hij tijdens die studie al naar Japan. Dat vindt hij een fascinerend land. Dat kon niet, omdat hij in Nederland moest blijven vanwege de rechtszaak. Nu pakt hij toch zijn kans de Japanse cultuur te ontdekken.

„Het is zo fijn dat het goed gaat met hem. Hij heeft een heel fijne vriendengroep, die hem altijd steunde. Ook op school gingen ze er fantastisch mee om. Het was toen het enige dat hetzelfde bleef voor hem, zo fijn dat zij er voor hem waren. En hij kreeg goede therapie om het trauma te verwerken.”

Hoog geluid herinnert aan de brand

Terwijl ze uitgebreid vertellen over de avonturen van Sven in Japan, klinkt een hoog geluid. Een piep. Alsof een brandalarm afgaat. Het is Finn, de papegaai van de familie. „Dat is ook een bijzonder verhaal”, vertelt Henriët.

Toen het gezin na een jaar eindelijk weer in het huis kon wonen, installeerden ze een goed brandalarm. „Ik verwijt mezelf zo erg dat ik dat niet eerder regelde. Stond wel eens voor het schap met rookmelders. Dan weet je niet precies welke je wil en vergeet je het.”

Dat nieuwe brandalarm stond iets te goed afgesteld en ging regelmatig af, tijdens het koken bijvoorbeeld. „Finn heeft het opgepikt en doet dat geluid dus nu vaak na.”

Nieuw begin

Zo zit die verschrikkelijke brand nog in veel kleine dingen voor de familie Van der Veen. Dat zal nooit helemaal verdwijnen.

Toch is het nu tijd voor een nieuw begin in een andere woonplaats, zo’n 25 minuten verderop. De nieuwe plek houden ze liever uit de media, omdat ze rust willen.

Het betekent weg uit Nieuwleusen, weg van alle roddels. Henriët: „We willen graag ergens opnieuw beginnen zonder de vooroordelen. Het is niet leuk er hier telkens mee geconfronteerd te worden.”

„Het is dubbel, moeilijker dan verwacht om het hier achter te laten. Toch denk ik dat het goed is. Het blijft lastig in ons huis, we komen bijvoorbeeld bijna nooit op zolder. Sven is ook gelijk in een andere kamer gaan slapen toen we weer terug konden.”

Het nieuwe hoofdstuk is begonnen. Lekker buitenaf, met een grote schuur en een wat kleiner huis. Weg van de verschrikkelijke herinneringen. De familie kijkt er naar uit. „Cézary zou nooit gewild hebben dat we er te lang bij zouden blijven stilstaan.”

Reactie van politie en OM:

Het Openbaar Ministerie (OM) en de politie weten van de familie hoe ingrijpend het onderzoek voor hen was, schrijven ze in een gezamenlijke reactie na vragen van de Stentor.

‘Het verdriet is intens en het moet pijnlijk en onvoorstelbaar voor hen zijn geweest dat hun andere zoon als verdachte werd beschouwd.’

‘De belangen van de familie als nabestaanden zijn zoveel mogelijk meegewogen. Er was naar het oordeel van het openbaar ministerie echter sprake van een verdenking van een zeer ernstig feit en dan weegt het belang van waarheidsvinding zwaar.’

‘Uit de verdenking volgt dat bepaalde onderzoekshandelingen moeten plaatsvinden, hoe pijnlijk en onbegrijpelijk dat op dat moment ook is voor de familie. Alle mogelijke scenario’s zijn hierbij door politie en OM onderzocht. Daar waar mogelijk is rekening gehouden met de wensen van de ouders.’

‘Voor de communicatie met de media geldt dat we daarbij doorgaans terughoudend zijn, maar dat bij aanhoudingen in een grote zaak de verdenking gemeld wordt.’

‘Het OM en de politie hebben altijd opengestaan voor een gesprek met de ouders en zijn ook daadwerkelijk met hen in gesprek geweest op het moment dat zij hier om verzochten.’

‘In onze beleving en naar onze professionele overtuiging hebben wij als politie en OM gehandeld zoals we in andere grote strafrechtelijke onderzoeken moeten doen bij zo een ernstige verdenking.’

‘Daarbij benadrukken we dat we het verdriet van de familie erkennen en begrip hebben voor hun moeilijke situatie. Indien zij hiertoe behoefte voelen of aanvullende vragen hebben, staan wij nog steeds open voor een gesprek met hen.’

Lees ook:

‌